(video van Gerti Bierenbroodspot over een retrospectief op haar werk in Petra in Jordanië, illustratief voor haar werkwijze)
“Tijdreiziger” Gerti Bierenbroodspot
Gerti Bierenbroodspot is een romantica die als kunstenaar vooral bekend geworden is door haar beelden en schilderijen met thema’s uit de klassieke oudheid. Ze verblijft vaak langdurig op plaatsen, met name in het middenoosten waar omvangrijke opgravingen plaatsvinden die haar het beeldmateriaal opleveren voor haar werk. Thuis in haar atelier in Amsterdam verwerkt ze dit tot haar interpretaties in vaak grote schilderijen, bronzen en marmeren beelden en in grafiek.
Dubbele roeping
Bierenbroodspot voelt zich zowel kunstenaar als avonturier. Deze dubbele roeping zegt zij te danken aan haar voorgeslacht dat aan vaderskant bestaat uit walvisvaarders en aan moederskant uit kunstenaars. Zo bracht zij als klein kind al haar zomers door bij haar oom van moederskant: de beroemde kunstenaar Leo Gestel in wiens atelier zij haar eerste tekeningen en schilderijtjes maakte.
Het was dan ook geen verrassing dat Bierenbroodspot koos voor de kunstacademie en al snel na haar academietijd in Amsterdam veel succes had. Zoveel succes dat het Stedelijk museum haar werk aankocht en galeries haar leven begonnen te bepalen met een vraag naar meer van hetzelfde. Ze besloot hier radicaal mee te breken en starte haar eerste avontuur begin jaren zeventig door naar het gehucht St. Guilhem-le-Desert in Frankrijk te verhuizen waar ze in een grot met middeleeuwse ruïne een atelier begon om in alle rust te werken.
Archeologie
Vanaf de jaren tachtig raakte ze betrokken bij de wereld van de archeologie via lange reizen door onder andere Egypte, Libanon, Jordanië en tal van andere landen waar ze begint met het tekenen van elementen van de architectuur en de beelden uit de oudheid die zij er aantreft in plaatsen als Petra, Leptis Magna en andere archeologische hotspots. Ze is inmiddels zelf zo goed ingevoerd in de archeologie dat ze bijvoorbeeld ook betrokken is bij restauraties van bodemschatten. Samen met haar vriendin, de archeoloog Judith Weingarten reist ze naar opgravingen om daar ter plekke aan het werk te gaan. Ze raakt er zo gefascineerd door de klassieke wereld dat ze dit tot op de dag van vandaag is blijven doen.
Werkwijze
Vaak maakt ze daarbij gebruik van rubbings op rijstpapier waarmee ze in de steen gehouwen teksten vastlegt en ook maakt ze veel foto’s en schetsen. Al dit materiaal uit het veld neemt ze mee naar haar atelier in een oude metaalfabriek aan de Amstel waar ze het combineert en uitwerkt in eigen composities die een soort droombeeld vormen van de mythische wereld die haar voor ogen staat.
De helft van het jaar verblijft ze tegenwoordig op haar landgoed in Italië waar ze samen met haar goede vriendin Fong Leng (vooral bekend geworden door de uitbundige jurken die zij maakte voor Mathilde Willink die daarin vastgelegd werd door haar echtgenoot, de beroemde schilder) verblijft om rustig te werken. Maar uiteindelijk werkt ze alles samen met haar assistenten uit in het koude kritische noordelijke licht van Amsterdam, de plaats waar ze ondanks al haar omzwervingen het meest thuis is.
In haar atelier ontstaan beelden uit marmer of albast die vaak gecombineerd worden met eraan vastgeklonken gegoten bronzen elementen, bladgoud en andere materialen die Bierenbroodspot associeert met de bezochte locatie. Maar ook enorme schilderijen waarin zij meerdere rubbings en schetsen verwerkt tot een nieuwe compositie. Daarnaast maakt zij veel grafiek. Het atelier is een drukke werkplaats waar assistenten werken aan het gieten van de beelden en het bewerken van de blokken marmer onder de supervisie van de kunstenares.
Kritiek en succes
Om als moderne kunstenaar heel direct te kiezen voor de beeldentaal van de klassieke oudheid moet je op het eerste gezicht lef hebben. De iconografie van Rome, Griekenland en Egypte is in kunst van de twintigste eeuw besmet geraakt met de imperialistische associatie met autoritaire regimes. Toepassingen van zuilen, architraven en Romeinse beelden, roepen in eerste instantie associaties op met het type patserige villa’s waar Scarface-achtige maffiabazen huizen.
Bierenbroodspot trekt zich van deze clichés niets aan en creëert vanuit een persoonlijke passie voor archeologie en het daar steeds opnieuw herontdekte verleden, een persoonlijke beeldentaal die haar naar eigen zeggen als een “tijdreiziger” transporteert naar een persoonlijke mythische wereld vol beelden en kleuren. Een wereld die zij vervolgens vertaalt naar soms monumentale sculpturen, overdadige schilderijen en grafiek en lyrische teksten die de antieken citeren.
Haar avontuurlijke kant herkent zij ook terug in de mythen en sagen van de helden uit de oudheid en bijvoorbeeld in de reislust van Alexander de Grote wiens beeltenis zij graag gebruikt in haar werk in weerwil van het schijnbaar clichématige daarvan, wat het op een bepaalde manier weer origineel maakt. Hoewel het in de jaren tachtig en negentig onder een generatie postmoderne kunstenaars bijvoorbeeld bon-ton was om zich clichés toe te eigenen met een lichte ironie, is Bierenbroodspot’s appropriatie van dit soort beelden door bepaalde critici niet altijd serieus genomen, juist door het directe, niet-ironische ervan.
Toch is zij een buitengewoon succesvol kunstenares wiens beeldentaal veel mensen enorm aanspreekt en wiens werk vaak voor tienduizenden Euro’s van eigenaar wisselt. Het heeft Bierenbroodspot dan ook niet aan erkenning ontbroken. Zo ontving zij van de koning van Jordanië een koninklijke onderscheiding voor haar werk in en over dat land en werd zij ook in eigen land koninklijk onderscheiden. Galeries vechten om haar werk en ook speelt het een rol bij diplomatieke charme-offensieven van ons koningshuis en Buitenlandse Zaken in de landen waar ze werkt. Haar werk ontbreekt dan ook niet in tal van privé collecties van soms rijke en beroemde mensen over de hele wereld. Ook werkt ze veel samen aan tentoonstellingen met (vaak oudheidkundige) musea die haar interpretaties van de schatten in hun archieven of haar reizen naar daarmee geassocieerde locaties graag tentoonstellen. En ook in tal van andere institutionele – en museale collecties is haar werk vertegenwoordigd.
Misschien is Bierenbroodspot’s positie in het Nederlandse kunstenaarslandschap enigszins te vergelijken met die van de laat negentiende eeuwse kunstenaar Sir Lawrence Alma-Tadema (1836-1912). Sir Lawrence, die eigenlijk Lourens heette, was een van oorsprong Nederlandse kunstenaar die voor de elite van het British Empire prachtige grote schilderijen maakte met de luxueuze en decadente levensstijl van de Romeinse elite als onderwerp. Zijn werk viel met de opkomst van het modernisme (naar aanleiding van de eerste wereldoorlog) in ongenade maar zijn werk is tegenwoordig aan een herwaardering onderhevig. Bierenbroodspot vierde haar grootste triomfen in de jaren tachtig en negentig: een tijd waarin de herwaardering van de markt, globalisering en de opkomst van een nieuwe elite de tijdgeest opnieuw ontvankelijk maakte voor dezelfde heimwee naar de levenskunst van de klassieken.