Een gesprek met Aad Berlijn
Geïnspireerd door Roger Raveel en de zoektocht naar nieuwe perspectieven in kunst
In dit exclusieve interview spreken we met kunstenaar Aad Berlijn (Rooterdam, 1948) die sterk beïnvloed werd door Roger Raveel, de voorman van de Nieuwe Figuratie. Raveel’s vernieuwende aanpak inspireerde een generatie kunstenaars om op zoek te gaan naar hun eigen interpretatie van figuratie en expressie. Berlijn vertelt openhartig over zijn artistieke reis, zijn werkwijze, hoe Raveel zijn artistieke visie heeft beïnvloed en hoe hij die vertaalt naar zijn eigen schilderijen en wat kunst voor hem betekent.
De overstap naar vrijheid: Van Rotterdam naar Haarlem
AG: Aad, kun je ons vertellen over je keuze om van de Rotterdamse Academie van Beeldende Kunsten naar Ateliers 63 in Haarlem over te stappen?
AB: Eind jaren zestig besloot ik die overstap te maken. Het programma van de Rotterdamse academie vond ik nogal benauwend. Het voelde alsof ik vastzat in clichés over wat kunst zou moeten zijn. Bij Ateliers 63 vond ik meer vrijheid om mijn grenzen te verkennen en mijn artistieke horizon te verbreden.
AG: Hoe voorzag je in je onderhoud toen je op Ateliers 63 studeerde?
AB: Om rond te komen, werkte ik in de steendrukkerij van Piet Clement in Amsterdam. Dat was een bijzondere plek. Ik ontmoette er veel kunstenaars, waaronder Roger Raveel. Hij maakte een enorme indruk op me, vooral toen hij werkte aan zijn boek Genesis, in samenwerking met de gedichten van Hugo Claus. Zijn werk was precies wat ik zocht: grensverleggend en vrij van conventies.
De invloed van Roger Raveel
AG: Wat maakte Roger Raveel zo’n bron van inspiratie voor jou?
AB: In het begin begreep ik zijn werk niet. Maar na verloop van tijd begon ik in te zien dat kunst meer kan zijn dan esthetiek of “goede smaak”. Zijn werk vertelde verhalen over zijn leefomgeving en hoe hij de wereld zag. Dat inspireerde mij om mijn eigen alledaagse realiteit te overstijgen en te ontsnappen aan het grauwe bestaan.
AG: Hoe heeft die ervaring je benadering van kunst veranderd?
AB: Ik leerde dat contrasten een synthese kunnen creëren waarin een nieuwe, ideële wereld ontstaat. Zo’n wereld waarin vervoering en vervreemding elkaar versterken, is een belangrijk uitgangspunt in mijn werk geworden.
Verhalen vertellen door schilderkunst
AG: Je hebt een duidelijke visie op hoe je verhalen vertelt in je schilderijen. Kun je daar meer over vertellen?
AB: Voor mij betekent het vertellen van een verhaal niet dat ik het letterlijk illustreer. Het gaat erom dat ik via beelden en composities een ervaring creëer waarin de kijker zelf een verhaal kan ontdekken. Dat is de kracht van schilderkunst: het laat ruimte voor interpretatie.
AG: Hoe ziet jouw creatieve proces er dan uit?
AB: Ik begin meestal met schetsboeken waarin ik concepten en ideeën verken. Hier onderzoek ik hoe beelden en composities op elkaar reageren. Daarna experimenteer ik met structuur en kleur. Vaak ontstaat het uiteindelijke schilderij per ongeluk – een schets of kleurcombinatie die ineens “klikt”. Het fysieke schilderen doe ik altijd op de grond, zodat ik dichter bij mijn werk ben. Het voorkomt ook dat ik steeds afstand neem om te oordelen.
Kunst als middel tot vervoering
AG: Tot slot, wat betekent kunst voor jou op persoonlijk niveau?
AB: Kunst is mijn manier om het alledaagse te overstijgen. Het biedt een wereld van vervoering, waar ik mijn eigen visie deel en anderen prikkel om hun eigen verhalen te creëren.
Nieuwe Figuratie en de blijvende invloed van Roger Raveel
De kunststroming Nieuwe Figuratie, die opkwam in de jaren zestig, was een reactie op de abstractie die de kunstwereld jarenlang had gedomineerd. De kunstenaars binnen deze stroming zochten naar manieren om figuratieve elementen en herkenbare onderwerpen te combineren met moderne, expressieve stijlen. Het was een stroming waarin het persoonlijke en het alledaagse een centrale plaats kregen. In Vlaanderen was Roger Raveel een van de belangrijkste vertegenwoordigers. Hij creëerde werken die een intrigerend spanningsveld opriepen tussen realisme en abstractie, vaak verweven met scherpe observaties van zijn omgeving en experimenten met kleur en ruimte.