Jan van Oost
Jan Van Oost (1961) is een Vlaams beeldhouwer die ook schildert en installaties maakt. Een belangrijk thema in zijn werk is de dood in al zijn vormen, verbonden met weelde, uiterlijk vertoon en erotiek. Hij maakt in zijn werk veel gebruik van kostbare materialen zoals zijde, kristal, parels, zilver en marmer.
Lichting
Jan van Oost is een van die lichting Vlaamse kunstenaars die eind vorige eeuw de wereld waaronder Nederland veroverden. Denk ook aan namen zoals Thierry De Cordier, Raoul De Keyser, Leo Copers en niet te vergeten Guillaume Bijl. Rond Vlaamse stamtafels bespraken zij hun plannen en rolden die uit over de wereld. Ook de charismatische artistieke voorman Jan Hoet behoorde tot deze Vlaamse golf. Hoet’s vele tentoonstellingen werden legendarisch (te beginnen met ‘Chambres d’Amis’). Hij speelde als ambassadeur van de Vlaamse kunst dan ook een grote rol.
Thematiek
Van Oost legde zich al snel toe op beeldhouwkunst en installaties. Zijn alles doordringende thema is de dood. Of beter gezegd de tegenstelling tussen leven en dood, of de drift daartoe: Eros en Thanatos. Beide driften, meent Freud, heffen elkaar geenszins op maar zijn beide aanwezig: altijd in conflict met elkaar maar toch onlosmakelijk verbonden.
Bij Van Oost komt de dood in al zijn gedaanten voor: als vergankelijkheid, als verleiding en als pijn: ultiem bewijs van het bestaan.
De verleidingskunsten van de dood krijgen vaak vorm in een façade van weelde en uiterlijk vertoon, waarbij dure en rijke materialen worden ingezet als zilver, marmer, kristal, zijde en parels.
Ook de levensdrift Eros in de vorm van gematerialiseerd menselijk naakt en fysieke liefdesuitingen komt bij Van Oost ruimschoots aan bod.
De tegenstelling tussen de beeldtaal van dood en liefde zet Van Oost op onconventionele wijze in om de onverbiddelijke en permanente verstrikking van de schijnbare tegendelen Eros en Thanatos in hun samenhang te tonen.
Zijn werk vormt een soms frivool aandoende variant op het klassieke ‘Memento mori’ of vanitas thema. Van Oost wil echter verre blijven van het moralistische dat deze thema’s van oudsher in zich dragen en huldigt veeleer een gulzig omhelzen van het leven in al zijn facetten.
Mysterie
In 2012 haalde een van de zware marmeren werken van Van Oost ‘Salomé’ het nieuws: het verdween op mysterieuze wijze uit de tentoonstelling in de Sint-Baafskathedraal te Gent, samengesteld door kunstpauzen Jan Hoet en Hans Martens.
Het werk betrof een uit Carrara-marmer gehouwen schedel en hand. Het is nog steeds een raadsel hoe iemand dit geweldig zware kunstwerk heeft kunnen ontvreemden. De grote bekendheid van kunstenaar en werk maakten het welhaast even onverhandelbaar als een ontvreemde Van Eyck.
Was het een volhardende bewonderaar van zijn werk? Of iemand die aanstoot nam aan vingers van een marmeren hand die de oogkassen van een marmeren schedel penetreren? We zullen het wellicht nooit weten.
Vast staat dat Van Oost’s werk bij sommige conservatieven weerstand opriep door zijn in hun ogen wellicht soms pervers of in ieder geval frivool aandoende karakter. Het contrast met de plechtige setting van de kathedraal waar een klassiek moralistische “Memento mori” boodschap wellicht wellicht beter had geresoneerd, kan dan ook mogelijk een aanleiding zijn geweest voor de diefstal van het werk naar de mening van sommigen.
Met dank voor de bijdrage van gastcurator Pieter Entrop