Wie is Jan Homan?
“Een schilderij moet vanuit je lichaam komen. Het moet helemaal met jezelf te maken hebben.”
Jan Homan (Hoorn, 1919 – Arnhem, 1991) is een bekend abstract-expressionistisch schilder en graficus. Vooral zijn landschappen en stillevens zijn geliefd. Jan wordt geboren als enig kind in een streng gereformeerd gezin. Als veertienjarige jongen komt hij in contact met kunstenaars die op de vlucht zijn voor het Duitse fascisme en in Jan’s woonplaats Hoorn aanbeland zijn. Een van hen is de Berlijnse expressionist Adolf de Haar. Bij hem leert Jan schilderen en legt hij de basis voor zijn latere kunstenaarschap.
Wanneer ook de Weense impressionist Professor Carl Fahringer in Hoorn verblijft, neemt Jan les bij hem. Professor Fahringer neemt Jan mee naar buiten om hem vervolgens ‘s avonds uit het hoofd zijn indrukken van overdag te laten tekenen. Het uit zijn geheugen werken blijft voor Jan de rest van zijn leven een van groot belang in zijn werkwijze.
Een korte tijd tot de oorlog, bezoekt Jan de kunstacademie in Amsterdam. Hij ontwikkelt zich daarna zelfstandig als expressionist: “Ik wilde vrijheid. Vrij zijn om te verbeelden wat ik zag en voelde“. In deze periode leert hij ook zijn levensgezel beeldhouwster en balletdanseres Jetty van Beek kennen.
Direct na de oorlog bezoekt hij in het stedelijk museum te Amsterdam een expositie van Pablo Picasso en Braque. Dit bezoek maakt op hem zo’n onuitwisbare indruk dat sporen ervan in zijn latere werk steeds terug te vinden zijn. Picasso is wat Jan betreft het absolute genie van de eeuw: ”Een kunstenaar waar je niet omheen kunt“. Ook jazz, met name belichaamd door de beroemde Charlie Parker is een belangrijke inspiratiebron voor Jan: “Zoals zij blazen, zo wil ik schilderen.”
In 1948 verhuist de familie naar Staphorst en trekt in bij kunstschilderes Stien Eelsingh. Hier legt hij definitief de basis voor zijn abstract-expressionistische stillevens en landschappen. In 1950 verhuizen de Homans naar Laag Keppel, in 1962 naar Doesburg en vanaf 1987 wonen ze in Arnhem.
De doorbraak voor Jan Homan komt in 1953. Na een succesvolle expositie van zijn werk in de Prinsenhof te Delft ontvangt hij de Culturele Prijs van de gemeente Arnhem, gevolgd door een expositie in het Gemeentemuseum Arnhem. Het Ministerie van Onderwijs, Kunsten en Wetenschappen geeft hem daarna de opdracht om drie balletdecors en zestien kostuums te ontwerpen voor het sprookje ‘Baba Yaga’, uitgevoerd in theater Carré door het Scapino-ballet. Na de première op 24 september 1955 vertrekt hij, met een reisbeurs, voor zes maanden naar Griekenland. Een jaar later krijgt hij een opdracht van de Koninklijke Nederlandse Scheepvaart Maatschappij (KNSM) om een groot schilderij te maken van de Amsterdamse haven. Er volgen meerdere opdrachten voor monumentale werken.
Vier jaar lang exposeert Jan door heel Nederland met de groep “Start” waarvan o.a. Ger Lataster, Pierre van Soest, Jan Sierhuis en Aart Roos deel uit. “Een fantastische tijd. Je kwam overal en dat was erg fijn. We kochten ons eerste autootje, een Eend. We begonnen met onze twee kinderen vrij veel te reizen, naar Frankrijk en zo”, zegt Jan later over deze periode.
Tijdens een vakantie in Denemarken komt Jan in contact met een galeriehouder in Silkeborg nabij Kopenhagen. Daar neemt hij deel aan een aantal groepstentoonstellingen met leden van de COBRA groep zoals Karel Appel, Corneille, Asger Jorn en andere kunstenaars. Zijn werk verkoopt goed.
In de jaren zestig overwinteren Jan en Jetty veelal op het eiland Ibiza. Het kunstenaarsstel werkt hier ieder aan het eigen oeuvre. Grote belangstelling leidt opnieuw tot uitverkochte exposities. Maar het stel haakt af als Ibiza een populaire vakantiebestemming wordt.
Jan zag zichzelf primair als abstract-expressionistisch schilder en was actief op vele terreinen van de beeldende kunst. Zijn schilderijen, etsen, litho´s, zeefdrukken, tekeningen, aquarellen en gouaches zijn boeiend en krachtig. Zoals hij zelf zegt: “Een schilderij moet vanuit je lichaam komen. Het moet helemaal met jezelf te maken hebben.”
Jan Homan won meerdere prijzen en beurzen en ontving diverse stipendia. Hij exposeerde onder andere in Denemarken, Spanje, Ibiza, Zweden, Nederland, Duitsland en Frankrijk.
Jan Homan overleed in 1991 te Arnhem.